كتاب ديدهها و شنيدهها - ناشنيدههايي از تاريخ معاصر
چاپ ناشنيدههاي تاريخ معاصر از خاطرات محمد فضايلي در سالهاي ۱۳۷۷-۱۲۹۰
کتاب لیبرالیسم از جنبههایی یکی از مهمترین کتابهای لودویگ فون میزس است؛ با اینکه حجم کتاب چندان زیاد نیست و هیچدیده ها و شنیده های ناگفته تاریخ معاصر از خاطرات محمد فضایلی به اهتمام سودابه فضايلي با مقدمهاي از محمدرضااصلاحی
«صبحانهی ما با سخنان ریزپرداز از نکتههای بهطنزدیدهی او پر میشد، که دیگر نه سیاسیمرد بود، نه استاندار، یا نمایندهی مجلس شورا، نه موظف، که ادیبی بود از شاگردی فروزانفر و بهار و فاضل تونی، و دیگرهای شاخص نسل مشروطیت و بازگشت ادبی، و چه میگفت از سادهدلی فاضل تونی، و رابطهی بازیگوشانهی فروزانفر زیرک با او . . . اما نه همه این، که محمد فضایلی فرزندخواندهی عموی دانشومندش بود، محمد صالح علامهی مازندرانی، صاحب کتاب حکمت بوعلی و بسیاری دیگر در حکمت و کلام» (از مقدمة محمدرضا اصلاني).
خاطرات از سنین کودکی پدرم آغاز میشود، نوجوانی و جوانی، چگونگی تعلیمات و سپس تحولات سیاسی مملکت را بازگو میکند. گاه لحظاتی را وامیشکافد و افرادی را معرفی میکند که بازگفت آن نشانه از ظرافت روح و نگاهش دارد؛ و گاه مسایل و مصایب سیاسی دوران خود را بازگو میکند. در این مقال او به خانواده نپرداخته، بلکه نگاه خود را به اجتماع و مردم و سیاست زمان خود معطوف داشته؛ بدین دلیل این کتاب، نه تنها از نظر سیاست آن دوران، بلکه از نظر انسان شناسی و جامعه شناسی نیز از اهمیتی خاص برخوردار است.