دولت و جامعه در ايران (انقراض قاجار و استقرار پهلوي)

مطالعات جديد درباره‌ي دولت، سياست و جامعه‌ي ايران غالباً برپايه‌ي نظريه‌هايي انجام گرفته است که براي مطالعه‌ي جامعه‌ي اروپايي پديد آمده‌اند و همين باعث ناکامي آن نظريه‌هاي در تبيين برخي پديده‌ها و رويدادهاي تاريخي و اجتماعي ايران شده است. دکتر همايون کاتوزيان با توجه به اين واقعيت، نظريه‌اي جديد و متفاوت در اين زمينه عرضه کرده است که تناوب پيوسته‌ي استبداد و هرج‌ومرج را ويژگي تاريخي سياسي ايران مي‌شمارد.
در کتاب پيش رو، اين نظريه به طور تفصيلي و کامل و با تحليل شواهد تطبيقي از تاريخ ايران و اروپا در زمينه‌ي چگونگي مالکيت، قانون، مشروعيت، عصيان، تحرک اجتماعي و غيره عرضه شده است. سپس اين نظريه، به عنوان الگوي جامعه‌شناسي تاريخي ايران، در مورد رويدادهاي پايان قرن نوزدهم ايران به کار بسته مي‌شود و شواهد فراواني از رويدادهاي اين دوره‌ي نسبتاً کوتاه در تأييد آن ديدگاه به دست مي‌آيد. نظريه‌ي يادشده نيز به نوبه‌ي خود در فهم و تحليل وقايع و تحولات سياسي و اجتماعي ايران در اين دوره راهگشاست.