روشنگري در محاق (عصر طلايي آسياي ميانه از حمله ي اعراب تا حكومت تيمورلنگ)

روشنگري در محاق روايت مي‌كند كه، بين سال‌هاي 800 تا 1200 ميلادي، آسياي ميانه پيشاهنگ جهان در توسعه‌ي تجاري و اقتصادي، بزرگي و پيشرفتگي شهرها، اعتلاي هنرها و مهم‌تر از همه پيشرفت علمي در بسياري از رشته‌ها بود. مردمان آسياي ميانه در ستاره‌شناسي، رياضيات، زمين‌شناسي، پزشكي، شيمي، موسيقي، علوم اجتماعي، الاهيات، فلسفه و... سرآمد دوران بودند. آنها جبر را نام‌گذاري كردند، قطر كره‌ي زمين را با دقتي بي‌سابقه اندازه‌گيري كردند، كتاب‌هايي در طب نوشتند كه بعدها در اروپا از آنها استفاده شد و برخي از زيباترين اشعار را تقديم جهانيان كردند. حتي يكي از ايشان در افغانستان، پنج قرن پيش از كريستف كلمب، وجود قاره‌ي آمريكا را پيش‌بيني كرد.
كمتر در تاريخ سراغ داريم كه اين همه دانشمند در يك زمان و مكان پيدا شده باشند. عجيب نيست كه تاليفات آنها فرهنگ اروپا را از روزگار توماس آكوئيناس تا عصر انقلاب علمي تحت تاثير قرار داد و اثر عميقي در هندوستان و نقاط ديگر آسيا بر جاي نهاد.
روشنگري در محاق روايتگر اين دوران فراموش شده‌ي توفيقات است؛ مي‌كوشد عوامل پيدايش آن‌را توضيح دهد و علل زوال آن‌را مطرح كند و بكاود. اين اثر جديدترين تحقيق در اين زمينه است و به زباني چنان روشن و شيوا به تحرير درآمده كه هم خواننده‌ي عادي و هم خواننده‌ي متخصص را مجذوب مي‌كند.
استيون فردريك استار، رئيس و موسس «بنياد قفقاز و آسياي ميانه و برنامه‌ي مطالعات جاده‌ي ابريشم» و مركز پژوهشي و سياست‌گذاري وابسته به دانشكده‌ي مطالعات بين‌المللي دانشگاه جانز هاپكينز و «موسسه سياست‌هاي امنيت و توسعه» در استكهلم است.