مفهوم قانون در ايران معاصر (تحولات پيشامشروطه)

قانون پديده جديدي نيست و با زندگي بشر ملازمه دارد. همواره و براي هر جامعه و ملتي، مفهومي از قانون وجود داشته كه معياري براي تنظيم زندگي مدني بوده است: قانون نسبتي با عدالت دارد و عدالت نيز جايي مطرح مي‌شود كه ممكن است ظلم رخ دهد يا رخ داده است. بدين‌سان، مسئله اصلي نه بود و نبود قانون، كه امري قهري است، بلكه ساز و كار استنباط، وضع، اجرا و تعليق قانون، و البته تحول در معيار و مفهوم قانون در هر مكان و زمان است. اما اين تحول در ايران، سرگذشت و سرنوشت خاصي دارد و منحني قابل ملاحظه‌اي از حكمراني سنتي تا بحران و بي‌قراري سنت و ظهور تلاش‌هاي نوگرايانه را نشان مي‌دهد.
اين پژوهش به سرشت و سرنوشت قانون از بحران تا فروپاشي نظم سنتي در ايران پيشامشروطه مي‌پردازد؛ سرگذشتي طولاني و پر فراز و نشيب كه از پايان صفويه (1101 - 880 ش / 1135 - 907 ق) تا جنبش مشروطه خواهي (1285 ش / 1324 ق) و آغاز دولت مدرن در ايران را در بر مي‌گيرد.