فقه و سياست در ايران معاصر 1 / فقه سياسي و فقه مشروطه

فقه سياسي به ارزيابي ماهيت دولت، جامعه‌ي سياسي و شکل‌هاي متفاوتي از نهادها و تشکل‌هاي داوطلبانه علاقه‌مند است که از مختصات جامعه‌ي مدني مدرن شمرده مي‌شوند. اما اين ارزيابي به فهم دو چيز بستگي دارد: يکي، حضور معمايي فقه سياسي در جامعه‌ي پيچيده‌ي امروز و دوم، بنياد مذهبي سياست مدرن در جهان اسلام. در چنين شرايطي، شايد بتوان در موقعيت معرفتي مناسب قرار گرفت و درصدد پاسخ به دو مسأله‌ي معمايي زير برآمد:
_ چگونه ممکن است چنين ارزش‌هاي مردم‌سالارانه‌اي، که اکنون، در نظام‌هاي سياسي جديد، نهادينه شده يا در حال نهادينه شدن هستند، ضمانت فقهي بيابند؟ _ بينش فقهي‌ ـ سياسي برخاسته از جامعه‌اي ايماني چه نقشي در حوزه‌ي گفت‌وگوي عمومي و سياست جامعه اي اسلامي در عصر ما دارد يا مي‌تواند داشته باشد؟
به هر صورت، آيا چنين اقتضايي که ارزش‌هاي ايماني، بنيادي اخلاقي براي زندگي مردم‌سالارانه‌ي امروز فراهم کند در فقه سياسي نيز در جامعه‌ي سياسي ما وجود دارد؟ يا اين‌که اين دو، به اقتضاي زمان و مکان، نوعي از «ناچسب‌ترين اتحادها» را «تجربه» يا حتي زير فشار ضرورت‌ها «تحمل» مي‌کنند؟ به نظر نمي‌رسد که تأمل در اين پرسش‌هاي حياتي تأخيرپذير باشند. اين کتاب درصدد مشارکت در چنين مباحث مهمي است.