وقتي ما مردگان سر برداريم

ايبسن در استاد معما، جان گابريل بورکمان، و اين اثر پاياني‌اش‌، وقتي ما مردگان سربرداريم،به ترتيب با استخراج سنگ معدن، تاکيد بر معماري، و مجسمه سازي به همين مراحلِ تلاش روح براي ورود به صورت (Form) به عنوان مذهب و فسلفه نوين، که همان «حس انگيزي» (Aesthetics) باشد، اشاره مي‌کند.
كتاب حاضر به خوبي ثابت مي‌کند که نمايشنامه‌‌هاي ايبسن از ارکان جامعه تااين اثر پاياني، برنامه کامل «سير زائر» او با هدف گسترش آگاهي تاريخي يک قوم است، برنامه‌‌اي که براي هر قومي متفاوت اما گريزناپذير است.وقتي ما مردگان سربرداريم دادخواست هنرمندي است که ربع قرن از زندگي‌اش‌ را صرف رئاليسمو زندگي «ميان‌‌مايگان» کرده بود و اينک از خودش، مردمش، و تاريخ معاصرش مي‌خواهد همهحساب پس بدهند.