مرغابي وحشي

قرن نوزدهم، دوران «مخاطب متوسط، هنرمند متوسط، و زندگي متوسط» بود و ايبسن از نسل دومِ کساني بود که در اين زمينه، با دوري جستن از طبيعي‌نگاري محض، اما با بهره‌برداري از نگاه علمي «ناتوراليسم» به پديده‌‌ها، سرِ آن داشت که اين «مخاطب متوسط» و «زندگي متوسط» را چنان بپروراند که خيال انگيز و شاعرانه باشد، يعني از طبيعي‌نگاري (Naturalism) محض دوري کند تا بتواند شالوده‌ي تئاترِ مبتني بر رئاليسم تحليلي (Critical Realism) را استوار کند. ايبسن براي گام نهادن در مرحله‌ي رئاليستي تصميم دشوار و شجاعانه‌اي گرفت: تظاهر و تن دادن به «ميان‌‌مايگي»، جامعه‌ي «ميان‌‌مايه»، مردم «ميان‌‌مايه» و هنر «ميان‌‌مايه». اين سبک کار او به مذاق چخوف و استريندبرگ خوش نمي‌آمد. هر دو گور گذشتگان را شخم مي‌زدند؛ ايبسن، اما، مي‌خواست در جمع «ميان‌‌مايگان» بماند و همچنان به نوشتن نمايشنامه‌‌هاي خوش ساخت ادامه دهد. همين است که جدال او با سنت ادبي و معيارهاي زيباشناختي رايج در اندازه‌‌هاي يک اصلاح طلب يا يک بنيان‌گراي محافظه‌کار بود، و نه بيشتر. او از شاعرانگي براي فاصله گرفتن از ناتوراليسم استفاده مي‌کرد؛ اما نمي‌خواست، با واژگون کردن سنت درام پيشينيان، مخاطب «ميان‌‌مايه» را تحقير کند و يا، با تقليد از پيشينيان، به اين ميان‌‌مايگي دامن بزند. مرغابي وحشي الماسي است که همه‌ي اين وجوه را دارد.