باغ در باغ 2 (مجموعه مقالات) / دوره 2 جلدي

در داستان من اغلب به دو صورت عمل مي‌كنم:
راه اول ـ مهم‌ترين عنصر از ميان عناصر داستان براي من نظرگاه يا ديدگاه است. پس از متمايز كردن آن به ديگر عناصر مي‌پردازم، مثل شخصيت‌پردازي، زمينه و طرح و الگو و غيره.
اما نحوه عمل و يا انتخاب داستان‌نويس را حاصل نگرش او به جهان و كار جهان مي‌دانم، يعني به نظر من هر انتخاب و واگذاشتن امكانات ديگر افشاگر ذهنيت نويسنده است. از اين راه البته مي‌توان به ذهنيت حاكم بر يك دوره و حتي دورتر بر مذهب مختار يك فرهنگ پي برد.
راه دوم ـ فكر مي‌كنم عملي‌ترين راه براي نقد يك اثر پرداختن به زبان نويسنده است، چه در عرصه صرفي يا نحوي و آن‌‌گاه رسيدن به برشي كه نويسنده از لايه‌اي از زبان برمي‌گزيند. در ادامه همين نگاه مي‌توان به صور بياني پرداخت، مثلا بايد ديد كه نويسنده كدام شيوه را برگزيده است: مثلا واقعيت‌نمايي، رمزي يا نمادين و غيره. سرانجام مي‌توان به معناهاي ممكن متن رسيد و يا حتي معناهايي محتمل كار. از اين پس ديگر رسيدن به ساختارهاي حاكم بر اثر و يا حتي دوره هر اثر چندان نبايد دشوار باشد. در اين دفتر من تا همين حدها رفته‌ام. در آينده البته كار با آينده است و حتي آيندگان كه خود دانند. كاري كه از دست صاحب اين قلم برمي‌‌آمد اين‌هاست تا تو، خواننده، چه كني و اگر راه و بيراه به كجاها بروي.