سياست نامه

کتابي که خواجه نظام‌الملک نوشت کتاب سياست بود. نه تاريخ بود و نه مجموعه‌اي از حکايات شيرين و خواندني متنوّع که به منظور سرگرمي و تفريح مخاطبان نوشته شده باشد. خواجه هر فصلي از کتابش را با گفتاري پيرامون يک موضوع معيّن شروع مي‌کند و در ادامه، با نقل حکايتي و روايت کردن داستاني، به باز کردن آن موضوع مي‌پردازد تا آن‌چه را که مي‌خواهد بگويد به صورت روشن‌تري بيان کند و نتيجه‌اي را که مي‌خواهد بگيرد با ذکر مثال به اثبات برساند. وي مرد سياست بود، اما در نهاد او يک قصّه‌گوي پُرشور نهفته است که در هر فرصتي هم مرزهاي تاريخ را در هم مي‌شکند و هم مرزهاي حکايت‌نويسي را. او مرد سياست بود، نه مرد تاريخ و ادب. او تاريخ بيهقي نمي‌نوشت، سياست‌نامه مي‌نوشت. و سياست به معني تدبير، نه به هيچ معني ديگري، و تدبير به معني جهانداري، به معني مدنيّت، به معني استمرار و استقرار و به معني تحکيم مباني خرد، در مقابله با تخريب و نابودي و ديوانگي