بمبئي رقص الوان است (بمبئي به روايت مسافران دوره قاجار) / تماشاي شهر 5

موضوع كتاب بمبئي رقص الوان است‏، نگاه ايراني به هويت يکي از شهرهاي دور است.
«صبح از خواب برخاستيم، بعد از صرف چايي الي ظهر منزل ماندم، بعد از ظهر رفتيم بيرون قدري گردش نمودم. اولاً اين شهر ـ از قرارِ تقريرِ يکي از اهل هندوستان ـ سه فرسخ طول اين شهر است و يک فرسخ عرض اين شهر است و از قرار تقرير يک نفر ديگر هم دوازده فرسنگ دور اين شهر است. باري بسيار بزرگ است و اولْ بندر است در هندوستان ولي بزرگ‌تر از اين شهر و آبادتر شهر ديگر هست مثل کلکته و غيره و همه طور ملت و مذهب در اين شهر هست‌ــ از مسلمان شيعه و سني و آب‌پرست و آفتاب‌پرست و آتش‌پرست و گاو و گوساله پرست و غيره و غيره و اغلب بل اکثر اهالي به واسطه بدي آب و هوا سياه‌چهره و سبزچهره و کوچک و بدترکيب هستند ـ از زنانه و مردانه ـ و بدبو مي‌باشند. يک بوي عفونتي از اغلب اهالي که در وقتي که عرق مي‌نمايند به مشام مي‌رسد و خود شهر هم بدبو و متعفن است يا به واسطه کثرت کارخانجات و يا اصلاً طبيعي هوا مي‌باشد و در اين چند روز توقف ما در بمبئي سرم متصل دَوران دارد گويا به واسطه بوي متعفن اين شهر است و شايد به واسطه علت بد ديگر هم باشد.»