شاخه ي زرين (پژوهشي در جادو و دين)

سر جيمز فريزر مردم‌شناس، متخصص ادبيات يونان و روم، و از متخصصان خاورميانه‌ي مكتب كمبريج بود. در اواسط دهه‌ي 1880 يك پروژه‌ي پژوهشي درباره‌ي تاريخ ابتدايي بشر، و رابطه‌ي فرهنگ‌هاي باستان و فرهنگ‌هاي معاصر دنياي غيربومي را در پيش گرفت و از 1890 تا 1915 به نوشتن شاخه‌ي زرين پرداخت. فريزر ضمن تحقيق درباره‌ي منشأ آداب و اعتقادات و مناسك متعدد در جهان قديم و در فرهنگ عامه‌ي جوامع غربي، به توصيف تاريخ تفكر آدمي و تا حدي تاريخ اديان ابتدايي و مناسكي كه مردمان خاطره‌ي آن‌ها را طي قرن‌ها حفظ كرده‌اند مي‌پردازد. شاخه‌ي زرين يك پژوهش فرهنگي و تطبيقي وسيع در اسطوره و دين است؛ كتابي است دوران‌ساز كه مي‌خواهد وجه مشترك تقريبآ همه‌ي اديان ابتدايي را با هم ــ و با اديان «مدرن» چون مسيحيت ــ نشان دهد. نهاده‌ي اصليِ كتاب اين است كه همه‌ي اديان، در اصل، آيين‌هاي باروري بوده‌اند، متمركز بر گرد پرستش و قرباني كردنِ ادواريِ فرمان‌رواي مقدس كه تجسد خدايي ميرنده و زنده‌شونده، الوهيتي خورشيدي، بود و به وصلتي رمزي با الهه‌ي زمين تن در مي‌داد و هنگام خرمن مي‌مرد و به وقت بهار تجسد دوباره مي‌يافت. فريزر مدعي است كه اين افسانه عصاره‌ي تقريبآ همه‌ي اساطير عالم است. ارزش و اهميت ادبي شاخه‌ي زرين نيز چشمگير است. ييتس، جويس، لارنس، اليوت، رابرت گريوز، ويندام لوئيس، پاوند و جوزف كمپل از جمله‌ي نويسندگان و هنرمنداني هستند كه از شاخه‌ي زرين سخت تأثير گرفته‌اند.