انديشه عدالت

نظريه‌ي عدالت حاصل نهادباوري استعلايي بسياري از مطرح‌ترين مسائل حوزه‌ي عدالت را (حتي چنانچه حسن نيتي در کار باشد) به حد نوعي لفاظي کم‌مايه کاهش مي‌دهد. خيزش مردماني در سرتاسر جهان براي تحقق عدالت بيش‌تر جهاني (و من در اين‌جا بر واژه‌ي قياس «بيش‌تر» تأکيد دارم) هياهو بر سر نيازهاي کمينه‌ي زيست انساني نيست.
اين خيزش همچنين نه براي برپايي جامعه‌اي «سر تا پا عادل» در جهان، که اصلاح عدالت جهاني، با زدودن سامان‌هايي در حدي تکان‌دهنده «ناعادل»، است. آدام اسميت، ياکندرسه، يا مري ولستونکرفت نيز در دوران خود چنين کردند.
به‌رغم تداوم واگرايي باورها بر سر مسائلي ديگر، مي‌توان از راه گفت‌وشنودي همگاني بر سر اين مسائل همداستان شد. مردماني رنج‌کشيده چه‌بسا پژواک فريادشان را در شعر شورانگيز شيموس هيني (شاعر و نمايشنامه‌نويس ايرلندي و برنده‌ي جايزه‌ي ادبيات نوبل) نيز بشنوند: در اين سوي گور، تاريخ مي‌گويد، اميدي نَوَرز، زماني اما، تنها باري در همه‌ي عمر، خيزاب عدالتي منتَظَر، چه‌بسا جان گيرد، و آن‌گاه، اميد و تاريخ همسرا شوند. با همه‌ي گيرايي انتظاري اين‌چنين، براي همسرايي اميد و تاريخ، مذاق عدالت نهادباوري استعلايي اما چندان پذيراي شهد اين گيرايي نيست. اين تنگنا تنها شمايي است از نياز به گذاري جوهري از نظريه‌هاي رايج عدالت؛ و مضمون و مايه‌ي اين کتاب.