مشروطه ناكام (تاملي در رويارويي ايرانيان با چهره ژانوسي تجدد)

بررسي ماهيت مشروطه‌خواهي در ايران، بدون تحليل ماهيت ساختارهاي سياسي، فكري، اجتماعي و اقتصادي عصر قديم يا سنت و ماهيت مدرنيته غير ممكن است. با قائل شدن به اينكه ميان سنت و مدرنيته تعارض ماهوي وجود دارد، مي‌بايست مدرنيته را مفهومي چند وجهي دانست كه با دو چهره متعارض ولي به هم پيوسته، سبب رويارويي‌هاي بزرگ حتي در جوامع غربي گشته است. درحالي كه چهره نخست مدرنيته بر بنيان‌هاي دموكراسي، آزادي، تساهل و نسبي‌گرايي، فردگرايي و كثرت‌گرايي قرار دارد، چهره دوم آن بر پيشرفت، برابري، عدالت، نظم، بوروكراسي، رفاه، قانون، امنيت، جمع‌گرايي، تكنولوژي، وحدت، ناسيوناليسم و دولت محوري تاكيد مي‌نمايد. در جريان مشروطه‌خواهي ايرانيان نيز برداشت‌هاي متفاوتي از مدرنيته با توجه به دو وجه ياد شده صورت پذيرفت كه آشكار كننده ماهيت آن مي‌باشد.