آدم كجا بودي؟

اما آيا مي‌توان گفت يك مرد تمامي يك ملت است؟ آيا همه‌ي آلماني‌ها هيتلر بودند؟ چه كسي مي‌دانست بر سر جلادانش چه آمده و چه سرنوشتي در انتظار آن‌هاست؟ ملت فريب خورده‌، خسته و نا اميد كشان كشان و با ضرب و زور به دنبال سردمداران خود روان است؛ كساني كه اكنون پشيمانند، ولي جرات ابراز پشيماني ندارند: خسته‌اند، اما راحت و پناهي براي آن‌ها وجود ندارد. راه برگشتي نيست ، سراشيب سقوط، سرنوشتي تلخ براي آنان رقم زده كه هيچ يك گريزگاهي ندارد. ماندن و رفتن هر دو به يك چيز ختم مي‌شود : مرگ. و كساني كه ظاهرا ( مرگ را در اختيار دارند )، خود قرباني آن هستند. خداوند سكوت كرده و از بزرگ‌ترين نيروي بشري، يعني عشق، هم‌كاري ساخته نيست. غالب و مغلوب هر دو مي‌سوزند و نابود مي‌شوند، تا روزي كه خداوند از بلنداي آسمان به اعماق خاك ندا دهد: آدم، كجا بودي؟