يادداشت هاي يك ديوانه و هفت قصه ديگر

وجه مشخصه داستان‌هاي گوگول سادگي قصه‌نويسي، ويژگي قومي، امانت محض نسبت به زندگي، و بكر بودن و سرزندگي خنده‌آور آن‌هاست كه هميشه تحت تاثير احساس عميق غم و دلتنگي قرار مي‌گيرد. همه اين ويژگي‌ها يك منبع دارند: گوگول شاعر است، شاعر زندگي حقيقي. اولين تاثيري كه هر يك از قصه‌هاي گوگول بر خواننده مي‌‌گذارد اين است كه با خود بگويد: «چقدر همه اين‌ها ساده، عادي، طبيعي، و حقيقي است، و در عين حال چقدر بكر و تازه.» اين سادگي قصه‌نويسي، اين صراحت لهجه، اين پرهيز از نمايش‌پردازي، اين پيش پاافتادگي و معمولي بودن اتفاقات قصه‌، علائم حقيقي و قطعي خلاقيت هستند: اين شعري حقيقي است، شعر زندگي خود ماست.
تقريبا همه قصه‌هاي گوگول كمدي‌هاي سرگرم‌كننده‌اي هستند كه با هيچ و پوچ شروع مي‌شوند، با هيچ و پوچ ادامه مي‌يابند، و به اشك ختم مي‌شوند، و در پايان زندگي نام مي‌‌گيرند. قصه‌هايشان همگي همين‌طورند: اولش سرگرم كننده، سپس غم! زندگي خود ما هم چنين است: اولش سرگرم كننده، و بعد غم. چقدر شعر، چقدر فلسفه، و چقدر حقيقت در اين‌جا نهفته است!