ايستا و پويا (پژوهشي در نوآوري و دنباله روي در فرهنگ عربي - اسلامي)

امروزه، نقطه‌ي عزيمت تجدد ــ‌ امتداد همان چيزي که پويايي ناميده‌ام ‌ــ پيش‌فرض يک کمبود يا فقدان معرفتي در گذشته است و مي‌خواهد اين کمبود يا فقدان را يا با انتقال انديشه‌اي يا معرفتي از اين يا آن زبان خارجي يا با ابتکار و نوآوري جبران کند. پس تجدّد برزبان‌آوردن سخني است که در مرده‌ريگ ما خبري از آن نبوده، يا به ديگر سخن، گفتن سخني است ناشناخته و نو، از يک سو، و پذيرش نهايت‌‌نداشتن معرفت است از سوي ديگر.
نقطه‌ي عزيمت سَلَفي‌گري ــ ‌امتداد همان چيزي که ايستايي ناميده‌ام‌ ــ اين پيش‌فرض است که رسيدن به کمال معرفت مبتني بر متن و منقولات است؛ بدين معنا که در زباني که اوج نوآوري خود را تجربه کرده و فراتررفتن از آن اوج امکان ندارد، معنايي براي تجدّد نمي‌ماند و بدين ترتيب، نياز به انديشه‌ي ديگري و همچنين نياز به نوآوري منتفي مي‌شود. بر پايه‌ي اين انديشه، تنها چيزي که جامعه بدان نيازمند است، تبديل پي‌درپيِ گذشته به امروز است.