خرد و سياست

مارکوس توليوس سيسرون در سال 106پ‌م، يعني چهارصد سال پس از اينکه روم آخرين امپراتور خود را تبعيد کرد و جمهوري را بنياد نهاد، به دنيا آمد. سيسرون از خانواده‌اي متوسط بود، اما پدرش مصمم بود براي مارکوس و برادر کوچک‌تر او، کوينتوس، بهترين شرايط تحصيل و آموزش را فراهم کند. پسران او نزد ورزيده‌ترين استادان آن زمان تاريخ، فلسفه و فنون بلاغت فرا گرفتند. وقتي سيسرون به بالاترين مدارج قدرت حاکمه روم رسيد، شيرازه حکومت قانوني از هم گسيخته بود و احزاب و فرقه‌هاي سياسي به عقايد و نظرات هم توجهي نمي‌کردند. اقتصاد گرفتار رکود بود و بيکاري فراگير و پايدار جامعه را تهديد مي‌کرد.
در روزگاري که سزار گُل را فتح کرد، از روبيکون گذشت و روم را به آستانه جنگ داخلي کشاند، سيسرون به نگارش برخي از مهم‌ترين آثارش در قلمرو فلسفه سياسي مشغول شد. پرسش‌هايي که او مطرح کرد امروزه نيز همچنان پابرجاست: بنياد حکومت عادلانه چيست؟ چه نوع حکومتي از همه بهتر است؟ و رهبر حين فرمانروايي چگونه بايد رفتار کند؟ سيسرون اين سؤال‌ها و مانند آنها را فقط از ديدگاه متخصصي علاقه‌مند به مسائل نظري مطرح نکرد. او خود در اداره کشور شرکت داشت و به چشم خود سقوط و فروپاشي جمهوري را ديده بود.
آخرين کلماتي که سيسرون خطاب به کساني گفت که براي کشتن او آمده بودند اين بود: «حداقل تلاش کنيد سرم را درست ببريد!»