كوچ در پي كار و نان (فاعليت منفعلانه مستمندان آذربايجان از 1327 تا 1329 خورشيدي)

معرفي كتاب:
تاريخ‌نگاريِ قطعه‌اي کليدي اما تاکنون ناکاويده از تاريخ معاصر ايران: کوچ مستمندان آذربايجان از نخستين لحظه‌هايي در تاريخ معاصر ايران بوده است که ديوان‌سالاران پايتخت‌نشين را به طراحي و اجراي انواع سياست‌هاي اقتصادي و اجتماعي براي رسيدگي به مستمندان شهرستان‌ها واداشت، ولو در سطحي نازل. نيرويي که ديوان‌سالاران را واداشت سياست‌هايي براي رسيدگي به مستمندان آذربايجان طراحي و اجرا کنند از جمع متفرق مستمندان آذربايجان برآمد اما نه از جنس مقاومت علني يا نهانيِ دهقانان بود که فقط در روستاها جلوه مي‌يافت، نه از جنس پيشروي آرام تهي‌دستان شهري که بعدها قوت گرفت، و نه از جنس سياست متعارف طبقه کارگر که هنوز چندان گستره گسترده‌اي نداشت. نيروي جمع متفرق مستمندان آذربايجان در واپسين سال‌هاي دهه بيست خورشيدي مشخصاً نوعي فاعليت منفعلانه بود. مفهوم فاعليت منفعلانه، هم‌چون رازي تاکنون سربه‌مُهر، نيروي مستمندان آذربايجان را طي اوايل دوره حضورشان در شهرها تسخير مي‌کند.