چرا جنگ؟ (نامه نگاري آلبرت آينشتاين و زيگموند فرويد)

آينشتاين در جايگاه دانشمند علوم طبيعي در جست‌وجوي راه‌حل عملي پيشگيري از وقوع جنگ است. او که به استدلال قياسي دقيق عادت کرده، نه‌تنها اميدوار است که با نظريه‌پردازي و طرح استدلال‌هاي استوارِ علمي بتوان شوق انسان‌ها به شرکت در جنگ را تضعيف کرد، بلکه همچنين اميد دارد که روزي بتوان شوق به تخريب را در درون انسان‌ها به کل از بين بُرد. او معتقد است که «ملت‌ها با هدف‌هاي نادرست تربيت شده‌اند. در کتاب‌هاي درسي به جنگ ارج مي‌نهند و وحشت و خرابي‌هاي آن را ناديده مي‌گيرند و از اين طريق کينه‌توزي را به کودکان تلقين مي‌کنند. من اما مي‌خواهم آشتي بياموزم نه نفرت، عشق بياموزم نه جنگ». آينشتاين نامه‌ي خود به فرويد را با اين پرسش آغاز مي‌کند: «آيا در مقابل فاجعه‌ي شوم جنگ، راه نجاتي براي بشر وجود دارد؟» فرويد برخلاف آينشتاين به‌کارگيري خِرد و استدلال منطقي را راه مناسبي براي هدايت رشد روان انسان‌ها در جهت مقابله با جنگ نمي‌داند. او معتقد است که معقول‌ترين، تيزبين‌ترين و زيرک‌ترين انسان‌ها نيز، تحت شرايطي، برده‌ي احساسات و مقهورِ غرايز خودند. فرويد سهولت بسيج مشتاقانه‌ي انسان‌ها را براي شرکت در جنگ در وجود غريزه‌ي تخريب در انسان مي‌داند و نه‌تنها اميدي به محو کامل تمايلات پرخاشگرانه‌ي انسان‌ها ندارد، بلکه وجود اين تمايلات را لازمه‌ي ادامه‌ي حيات انسان مي‌داد. او پيش‌تر نيز در تحليلي که در يکي از آثارش از روان‌شناسي توده‌ها به دست داده بود، در برداشتي نوميدکننده نشان داده بود که چگونه مستبدان مي‌توانند رفتار اوباش و توده‌هاي بي‌سروپا را هدايت کنند.