پيكار با سرنوشت

...يك سال از روزي كه كتاب مرا در خانه‌ام توقيف كردند مي‌گذرد. يك سال است كه لحظه‌اي از فكر سرنوشت فجيع آن فارغ نيستم و براي آنچه رفته است توضيحي مي‌جويم. ممكن است كتاب مرا حاوي عقايد شخصي دانسته باشند. اما كدام اثر ادبي است كه از ويژگيهاي نويسنده اثر نپذيرفته و مهر آفريننده‌اش را بر جبين نداشته باشد؟ چطور مي‌توان انتظار داشت كه داستان نويسنده‌اي الزاما صددرصد معرف عقايد رهبران سياسي باشد؟ گاه ممكن است با اين عقايد هماهنگ باشد ولي گاه نيز ناگزير با آنها در تضاد مي‌آيد. كتابي كه ناچار بازتابي از جهان درون نويسنده و بيانگر احساس‌هاي اوست چگونه ممكن است عقايد او را منعكس نكند؟ و اين حرف تازگي ندارد. ادبيات كه بازتاب شعارهاي سياسي نيست. رمان به شيوه خاص خود از زندگي و داستان آن حرف مي‌زند. مي‌دانيم كه كتاب من كامل نيست. هرگز ادعا نمي‌كنم كه با آثار نويسندگان بزرگ گذشته برابر گذاشتني باشد. اما اينجا صحبت بر سر سستي قلم و نارسايي ذوق من نيست. بحث بر سر حق نويسنده در باز نمودن حقيقت است، حقيقتي كه طي سالهاي دراز رنج، بارور و شكوفا شده است.
آخر چرا اين كتاب، كه شايد در پاره‌اي زمينه‌ها جوابي به سوالهاي بر زبان نيامده مردم شوروي باشد، كتابي كه از هرگونه دروغ يا افترا پاك است و جز حقيقت و درد و عشق به مردم در آن نمي توان چيزي يافت توقيف شده است؟ چرا اين عروس مرا به زور و با خشونت از خانه من برده‌اند و آن را همچون جنايتكاران و آدمكشان زنداني كرده‌اند؟
در اين حماسه، زنده و بي‌جان با هم مي‌پيچند، در شرايطي كه هميشه بي‌جان بر جاندار پيروز مي‌شود. يكي از مهمترين مضامين اين كتاب مقابله انسان و دولت است. انسان كوچك و ناتوان و درمانده و ترحم‌انگيز و زخم‌پذير و مردني است و دولت قدرتمند و غول‌اسا و همچون كوه زخم‌ناپذير و جاويدان است و به صورت لوبيانكا و آشويتز يا حزب يا رهبر كه خود نيم خدايي است تظاهر مي‌كند.
اما چشمه اميد نخشكيده است، زيرا به كوري چشم ديكتاتور بي‌رحم و با وجود دستگاه ضدانساني كاغذباز و بر همه كار توانا، زندگي در كوچكترين و گمنام ترين واحد جامعه، در دل فرد ساده‌دل و انسان‌دوست باقي و شكوفاست.