شياطين (جن زدگان)

... جن‌زدگان، يا به لفظ صحيح‌تر «شياطين» داستان ملتي است كه موازين اجتماعي را نمي‌شناسد، و بدين ترتيب به جاي اين كه خود را نجات دهد، نابود مي‌سازد. شياطين هميشه در جسم آن قرباني كه در آن حلول كرده‌اند باقي نمي‌مانند. خدا بيدار است و روزي خواهد رسيد كه اين انبوه درهم شوريده شياطين در هم رانده شوند و در جسم خوك‌ها حلول كنند، و خوكان ديوانه‌وار در درياچه فرو افتند. در كالبد داستايفسكي، انساني بزرگ‌تر از آن آدم خودپرست ضعيف‌النفس آتشي مزاج مغرور، كه نويسندگان شرح حال او تصوير مي‌كنند، وجود داشت: در وجود او مردي زندگي مي‌كرد كه مي‌توانست «آليوشا» را بيافريند، آفريده‌اي كه شايد در تمامي رمان‌هاي جهان، جذاب‌تر و شيرين‌تر و نجيب‌تر و مهربان‌تر از او نيامده باشد. در كالبد داستايوفسكي، انساني زندگي مي‌كرد كه مي‌توانست «بابا زوسيما» را خلق كند، مردي كه شبيه اولياست.