خاطرات و تاملات در زندان شاه

عمل سياسي و اجتماعي، به‌اصطلاح «استراتژي» يا خط مشي، بسيار پيچيده است. در بسياري موارد، آن‌چه در پس ذهن فرد مي‌گذرد گفته نمي‌شود و يا در مواردي قابل گفتن نيست. افرادي در اعماق ذهنِ خود، محاسباتي دارند. گاه زمانه چنان است که قادر نيستند چيزي بگويند، لذا دردمندانه و هشيارانه و يا فرصت‌طلبانه، مهر سکوت بر لب مي‌گذارند، اما در گوشه و کنارِ بعضي خاطره‌ها، مسائلي مطرح مي‌شود که مي‌تواند در مواردي، ريشه و مبناي بعضي «مواضع» را روشن کند و تجربه‌هاي گران‌قيمتي را به نسل‌هاي بعدي انتقال دهد. همواره نگران بوده‌ام که خاطرات به‌اصطلاح «حديث نفس» و يا از خود تعريف‌کردن است، و چه سخت است از اين خودستايي رها باشي. اما قانع شدم که اين مسئله را بايد با خود و خدا حل کرد و نبايد به اين دليل از گفتن تاريخ اجتناب نمود، هرچند از يک نگاه و يا از يک زاويه باشد.