فرهنگ فارسي (الفبايي - قياسي) 1

اين فرهنگ به روش الفبايى ـ قياسى تنظيم شده است. براى روشن شدن امتياز اين روش بر روش‌هاى متداول تنظيم فرهنگ‌هاى زبان، ابتدا به اختصار به روش الفبايى تنظيم فرهنگ‌ها و محدوديت‌هاى ناشى از آن مى‌پردازم و سپس روش الفبايى ـقياسى و امكانات آن را مطرح مى‌كنم :
در روش الفبايى، كه معمولا فرهنگ‌هاى زبان (و مجموعه‌هاى ارجاعى ) بر آن اساس تنظيم شده‌اند، هر مدخل در رديف الفبايى خود قرار مى‌گيرد و هر واژه به صورتى مستقل از واژه‌هاى ديگر ضبط مى‌شود. گاهى مجموعه‌هاى ارجاعى به روش موضوعى طبقه‌بندى مى‌شوند. براى اين كار، ابتدا مجموعه را بر اساس حوزه‌هاى مفهومى و موضوعات سازنده‌اش به زيرمجموعه‌هاى جداگانه تقسيم‌بندى مى‌كنند و سپس واحدهاى مربوط به هر زيرمجموعه را در آن مى‌گنجانند. چنانچه اين واحدها درون هر زير مجموعه موضوعى به ترتيب الفبايى ضبط شوند، طبقه‌بندى آن‌ها موضوعى ـ الفبايى يا (مختلط ) است.
محدوديت اصلى استفاده از فرهنگ‌هاى الفبايى، خطى بودن ضبط مدخل‌هاى آن‌هاست. واژه‌هاى اين فرهنگ‌ها با هم ارتباط ندارند و معمولاً منزوى‌اند. استفاده كننده فرهنگ بايد واژه‌اى را در جايى بيرون از فرهنگ بشنود يا ببيند و بعد به سراغ فرهنگ زبان برود. به بيان ديگر، فرهنگ الفبايى مشخصات واژه‌هايى را در اختيار ما مى‌گذارد، كه خود به دنبالشان هستيم و واژه‌اى را كه صورت آن را نشناسيم به ما معرفى نمى‌كند. از آنجا كه اصولاً تعداد واژه‌هايى كه در فرهنگ زبان ضبط شوند، به مراتب بيشتر از تعداد واژه‌هايى است كه در زبان روزمره استفاده مى‌كنيم يا در محدوده مطالعات خود مى‌بينيم و مى‌شنويم، امكان زياد وجود دارد كه با بسيارى از واژه‌ها مواجه نشويم و در نتيجه به فرهنگ زبان مراجعه نكنيم. و اين سبب مى‌شود كه فرهنگ زبان بيش از آنكه جنبه آموزشى داشته باشد، نقش يك مرجع صِرف را بازى كند.