سعدي در غزل

کتاب سعدي در غزل اثر سعيد حميديان است. درباره‌ي سعدي و آثار گران‌بهايش در ادب فارسي، کمترکاري شايسته‌ي نام بزرگ اوست. يکي از آثاري که توانسته توانايي‌هاي اين شاعر بزرگ را با آن قلم جادويي‌اش به‌خوبي بيان کند، کتاب سعدي در غزل است. در اين کتاب، سعيد حميديان کوشيده تا فارغ از تقليد و تکرار و بزرگ‌نمايي افراطي افراد مشهور، پاره‌اي مسائل ناديده را از نو طرح و بازانديشي کند. درباره‌ي غزل سعدي پرسش‌هاي بي‌شماري مطرح است که نيازمند پاسخگويي است؛ اين‌که آيا عشق در غزل‌هاي او بشري است يا عارفانه؟ معشوقي که در آن‌ها تصوير مي‌شود، چگونه موجودي است؛ آدم دوپا يا فراآدم؟ انگيزه‌ي نويسنده در اين اثر پاسخ به اين پرسش‌ها و طرح و تشريح مسائل مهم محتوايي و شکلي غزل سعدي به شيوه‌اي ديگر براي پيگيري آيندگان است. خواننده در کليت مطالب، نگارنده را دوستدار سعدي خواهد ‌يافت؛ ليکن در مواردي که احياناً پاي کاستي يا ضعفي از شاعر، به‌ويژه در سنجش با ديگران در ميان باشد، او را به هيچ روي پرده‌پوش نخواهد ديد. در مباحث مربوط به تصوف و عرفان، مقصود طرح اين مقولات از ديد خود عرفان نيست، بلکه مقصود تنها و تنها بيان نحوه‌ي انعکاس اين امور و احوال در غزل سعدي است. حميديان کتاب سعدي در غزل را در پنج بخش تأليف کرده است: بخش نخست، از پيشينه‌ها و پيشينيان، بحث درباره‌ي شخص و شعر سه شاعر در حدود سده‌ي ششم (سنايي، انوري و خاقاني) است. بخش دوم، گونه‌هاي غزل سعدي، گام و کوششي تازه در جهت تقسيم‌بندي‌ غزل او بر مبناي نشانه‌هايي است که غزل عارفانه را از غير آن متمايز مي‌کند. در بخش سوم، تنه و شاخه‌ها و شکوفه‌ها، به بررسي انديشه و تجارب سعدي از عالم حيات (تنه) و بيان بازتاب آن‌ها در کل آثار او پرداخته مي‌شود. بخش چهارم بر بن‌مايه‌هاي مهم غزل سعدي و بررسي شيوه‌هاي اصلي و خاص او در سرايش غزل استوار است. در بخش پنجم نيز عالي‌ترين ويژگي شعر سعدي بيان شده است.