اسرارنامه / مجموعه آثار عطار 4

“اسرارنامه” يکي از مثنوي‌هاي مسلم‌السند فريدالدين عطار نيشابوري و احتمالاً از جمله نخستين آثار او بوده است . اين اثر مشتمل است بر 3305 بيت در 22 مقاله. سه مقاله نخستين آن به ترتيب درباره توحيد و نعت رسول اکرم و فضائل خلفاي راشدين است. از مقاله چهارم به بعد درباره موضوعات گوناگون تصوف است. در مقالات بعد درباره شماري از اصطلاحات صوفيه مانند شوق و نکات صوفيانه مانند سر جان و تن و نکوهش نفس اماره سخن گفته شده است.عطار در اين مثنوي فلسفه مشايي و عقل استدلالي را نکوهش مي کند و در عين حال در مقاله هشتم نکات فلسفي متعددي را از ديدگاه عرفاني بيان مي کند. در اين مقاله وي از مراتب موجودات سخن مي گويد که به ترتيب عبارتند از: ارکان،معادن، نبات، حيوان، انسان، انبيا، محمد عطار معتقد است جهاني که ما با حواس خود ادراک مي کنيم موهوم است. به عبارت ديگر ما فقط ظاهر اشيا را مي بينيم و درک مي کنيم نه حقيقت و باطن آنها را و اگر حقيقت اشيا را مي ديديم درمي يافتيم که اصل همه آنها يک چيز است.از مقاله نهم به بعد عطار به خصوص درباره معاد و احوال آخرت سخن مي‌گويد و تقريباً تا آخر کتاب سعي مي کند ياد مرگ و مردن را در خواننده زنده کند و لذا اين کتاب به لحاظ القاي مرگ آگاهي درميان کتاب‌هاي صوفيانه کم‌نظير است.