سلام بر آذربايجان ( به روايت جاي پاي رفتگان در بستر تاريخ سه چهارهزار ساله وطن)

قصه آذربايجان سر در تحولات پاياني جنگ اول جهاني دارد كه با پيش آمد انقلاب 1917 و فروپاشي روسيه تزاري راه را بر پيشروي قواي عثماني به قفقاز گشود و دراين تغيير و تحول مستعجل و در جهت تحقق پاره‌اي از آمال توسعه‌طلبانه‌ پان ترك‌ها، خانات اران نيز (آذربايجان) نام گرفت. ايرنيان از همان بدو كار، يعني همان روزي كه در سال‌هاي پاياني جنگ اول صحبت تشكيل كشوري بدين اسم مطرح شد، درمقام مقابله برآمده، از آن پس نيز هرگاه اين پديده تبعات آشكاري يافت، مخالفت خود را بآ آن پنهان نداشتند، يكي از بارزترين اين موارد ظهور و سقوط فرقه‌ دموكرات آذربايجان بود در پي نارضايتي روسيه شوروي از عدم توفيق در كسب امتياز نفت شمال كه به مجادات موفثيت‌آميز ايرانيان براي خاتمه دادان به اين غائله، هم در سطح تحولات خارجي و هم در عرصه سياست‌هاي داخلي، منجر شد.