گفت و گو با مرگ (شهادتنامه اسپانيا)

کتاب حاضر شرح چند ماه زنداني است که آرتور کوستلر در دوران جنگ داخلي اسپانيا در خوف از اعدام سپري کرده است. کتاب کاملاً مستند است، اما زمينه سياسي و تاريخي در آن اهميت چنداني ندارد. کوستلر خود مي‌گويد دلبستگي اصلي من در اين کتاب يک دلبستگي خويشتن‌نگرانه بوده است: تأثير روان‌شناختي سلول اعدام. کوستلر در طول ماه‌هاي اسارت شاهد اعدام هم‌زنجيرهايش بود و هر لحظه نيز فکر مي‌کرد خودش را هم اعدام خواهند کرد. او مي‌نويسد:
مردن (حتي اگر در خدمت هدفي غيرشخصي باشد) هميشه امري شخصي و خصوصي است. بنابراين، ناگزير اين صفحات، که بيشترش در خوف و انتظار واقعي مرگ نوشته شده است، خصلتي شخصي و خصوصي دارد. افکاري که در سر يک مرد محکوم مي‌گذرد، از نظر روان‌شناختي جالب است. نويسندگان حرفه‌اي کمتر امکان داشته‌اند چنين جرياني را شخصاً تجربه کنند. من سعي کرده‌ام اين افکار را تا آن‌جا که مي‌توانسته‌ام صريح و مختصر و مفيد ارائه دهم. اما نکته ديگري هم هست: معتقدم که جنگ‌ها فقط ده‌درصدشان عمليات جنگي است و نوددرصد باقي، رنجي است که به چشم نمي‌آيد. بنابراين شايد اين شرح مرده‌شوي‌خانه‌هاي دربسته نفوذناپذير اندلس ماهيت جنگ داخلي اسپانيا را بهتر از شرح نبردها آشکار کند.