تاريخ هجده ساله آذربايجان

تاريخ هجده ساله آذربايجان نوشته احمد کسروي کتابي است که به عقيده خود او ادامه کتاب تاريخ مشروطه ميباشد. در کتاب پيش رو تحولات ايران در خلال مشروطه و بعد از آن مورد بررسي قرار ميگيرد. شايد بتوان اين کتاب را مستندترين و مشهورترين کتاب احمد کسروي دانست. کتابي که به طرز شگفتي هم مورد تاييد و استناد دوستان و هم مورد تاييد دشمنان است! براي علاقمندان به تاريخ آذربايجان به خصوص در دوران مشروطه و شيخ محمد خياباني اين کتاب از ضروريات است کسروي در 1302 ش که هجده سال از وقايع مشروطه مي گذشت ، بر آن شد تا رخدادهاي آذربايجان را از بدو جنبش مشروطه به رشتة تحرير درآورد؛ يادداشتهايي نيز تهيه کرد که ابتدا در سوريه در مهنامة العرفان تحت عنوان «آذربايجان في ثمانية عشرعاماً» به چاپ رسيد و از 1313 ش به صورت سلسله مقالاتي در مجلة پيمان منتشر شد. از آنجا که رخدادهاي آذربايجان از ساير مناطق قابل تفکيک نبود، حوادث و وقايع ديگر کانونهاي جنبش مشروطه خواهي چون تهران و گيلان نيز افزوده شد و بدين ترتيب تاريخ مشروطه ايران در سه بخش به چاپ رسيد. وقايع پس از انقلاب مشروطه تا پايان قيام شيخ محمد خياباني نيز در چهار بخش با عنوان تاريخ هيجده سالة آذربايجان منتشر شد.