كيميا (علم جهان علم جان)

از عصر روشنگري به بعد رسم بوده است كه كيمياگري را پيش‌قراول علم شيمي به حساب آورند. به همين سبب تقريبا همه دانشمنداني كه به ادبيات كيميا توجه داشته‌اند بدان صرفا به عنوان مراحل اوليه اكتشافات شيمي مي‌نگريستند و بي‌اختيار نتيجه مي‌گرفتند كه ميل سيري ناپذير به ساختن طلا همواره موجب شده است كه كساني به انبوهي از نسخه‌ها اعتقاد پيدا كنند كه اگر نيك نگريسته شود چيزي بيش از نوعي كاربست عامه‌پسند و خرافي فلسفه طبيعي قدما نبوده است. ظاهرا هرگز به ذهن كسي خطور نكرده است كه هنري از اين نوع، با وجود همه نابخردي‌ها و فريب‌كاري‌هايش، چگونه توانسته است در طول قرن‌ها خود را در دل فرهنگ‌هاي بي اندازه مختلف شرق و غرب جاي دهد؟ تيتوس بوركهارت در اين كتاب كيميا به عنوان نشانه‌اي از توانايي عميق روح و جان مي‌نگرد و فارغ از تعابير روان‌شناسي يونگ، كه آن را پشتوانه اثبات نظريه ناخودآگاه جمعي ساخته است و منشا آن را در شالوده رواني مبهم مي‌جويد، به ياري شناسايي رشته وحدت‌بخش رموز كيمياوي، ريشه آن را در مرتبه‌اي مافوق فرآيندهاي ذهني آگاهانه و در مقام نوعي تشرف به واقعيت روح جستجو مي‌كند.