تاريخ فشرده ي تركيه

ترک‌هاي اوليه از منطقه‌ي آلتايي در آسياي مرکزي، در مرز غربي مغولستان امروزي، آمده بودند و حتي شايد با آلاسکا در آن سوي تنگه‌ها ارتباط دوري داشتند (واژه‌ي اسکيموها براي «خرس» همان واژه‌ي ترکي «آيي» است.) نخستين اشاره‌ي مکتوب به آنان واژ‌ه‌ي چيني تيو ـ کيو مربوط به قرن دوم پيش از ميلاد مسيح است، نامي که بعدها اين‌جا و آن‌جا در منابع چيني قرن ششم ميلادي به چشم مي‌خورد. اين واژه به قبايل جنگجوي کوچ‌نشيني اطلاق مي‌شود که مي‌کوشيدند به تمدن‌هاي برتر يورش برند: واژه‌ي «ترک» نام قبيله‌ي برتر بود، و معنايش «مرد قوي» است. اين کوچ‌نشينان که نَسَبشان به مغول‌ها و شايد به هون‌ها هم مي‌رسيد، در پهن‌دشت‌هاي آسياي مرکزي پراکنده شدند و براي چيني‌ها دردسرهاي زيادي درست کردند. در قرن‌هاي دوازدهم و سيزدهم مارکو پولو ترکستان چين را «ترکيه‌ي بزرگ» مي‌ناميد و نام مکان‌ها هم آشکارا از ترکي گرفته شده‌اند...