تاملات و مجادلات (مقالاتي در باب هنر و ادبيات)

پنج مقاله‌ي حاضر چکيده‌‌اي است از منظومه‌ي فکري داستايفسکي که با «سلسله مقالاتي در باب ادبيات روس» در شماره‌ي اول مجله‌ي ورِميا کليد خورد و در شماره‌هاي بعدي تا پايان سال 1861 چهار مقاله‌ي ديگر نيز منتشر شد.
داستايفسکي در اين پنج مقاله تصوير روشني از جهان‌بيني هنري و ادبي خود ارائه مي‌دهد. زبان روزنامه‌نگاري او ساده، پراحساس و آتشين است. شور و حرارت در سطرسطر اين مقالات موج مي‌زند، در عين حال نويسنده از چارچوب منطق و عدالت خارج نمي‌شود. شايد در نگاه اول، لحن نويسنده در نقد منتقدان ادبي ديگر کمي تند به نظر برسد، اما در فضاي روسيه‌ي آن روز، اين امري کاملاً طبيعي بود. بسياري از مسائل مطرح‌شده در اين مقالات از جمله روح روسي، تقابل و تعامل روسيه و غرب، اسلاوگرايي و غرب‌گرايي، اصالت و رسالت هنر و ادبيات، و آموزش و پرورش پس از گذشت صد‌و‌شصت سال همچنان مسئله‌ي روز جامعه، سياست و فرهنگ روسيه هستند.