پديدارشناسي روح

كتاب پديدارشناسيِ روح دانشِ پديدارشونده را عرضه مي‌کند و مي‌بايست جايگزينِ تبيين‌هاي روان‌شناسانه يا همچنين مباحث انتزاعي‌تر درباره‌ي بنيان‌گذاريِ دانش شود. اين اثر تمهيد براي علم را از نظرگاهي موردِ ملاحظه قرار مي‌دهد که به‌وسيله‌ي آنْ اين تمهيدْ نوعي فلسفه‌ي تازه، جالبِ توجه و نخستين علمِ فلسفه است. اين اثر قالب‌هاي مختلفِ روح را در مقام منزلگاه‌هاي يک راه دربرمي‌گيرد، راهي که از طريقِ آنْ اين روح به دانشِ محض يا روحِ مطلق بدل مي‌شود. از اين رو، در بخش‌بندي‌هاي اصليِ اين علم، بخش‌هايي که دوباره به چندين بخش تقسيم مي‌شوند، آگاهي، خودآگاهي، عقلِ مشاهده‌گر و کنش‌گر، خودِ روح، به‌منزله‌ي روحِ اخلاقي عرفي، فرهيخته و اخلاقي، و نهايتاً به‌منزله‌ي روحِ ديني در صورِ مختلف‌اش، موردِ ملاحظه قرار مي‌گيرند. غناي نمودهاي روح، غنايي که در نظرِ اول آشوبناک به نظر مي‌رسد، در اين اثر به قالبِ نظمي علمي درمي‌آيد که اين نمودها را بر حسبِ ضرورت‌شان نمايش مي‌دهد. امورِ ناکامل خود را در اين نظمِ علمي منحل مي‌کنند و به امورِ والاتري برمي‌گذرند که حقيقتِ قريب‌شان‌اند. آن‌ها حقيقتِ فرجامين‌شان را ابتدا در دين و سپس در علم، به‌مثابه‌ي حاصل کلِ اين فرايند، مي‌يابند.