رساله اي درباره طبيعت انسان 2 (درباره احساس ها) / تلاشي در ارئه شيوه تجربي استدلال در امور انساني

ديويد هيوم، فيلسوف نامدار اسکاتلندي، اولين و مهم‌ترين پژوهش فلسفي خود را به شناخت جنبه‌هاي مختلف طبيعت انسان اختصاص داده است. در اين پژوهش او مي‌کوشد فارغ از پيشداوري‌ها، باورهاي مرسوم و مباني فراطبيعي، فقط بر مبناي مشاهدات تجربي، طبيعي‌ترين و نهادي‌ترين ويژگي‌هاي انسان و امور گوناگون زندگي وي را بررسي کند. تأملات وي در اين راستا، در مجموعه‌اي با عنوان رساله‌اي درباره‌ي طبيعت انسان گرد آمده است؛ مجموعه‌اي متشکل از سه کتاب که اولي درباره‌ي فهم، دومي درباره‌ي احساس‌ها و سومي درباره‌ي اخلاق است.
کتاب حاضر در واقع ترجمه‌ي کتاب دوم از اين رساله است که در آن هيوم به تحليل احساس‌هاي گوناگون انسان و تأثير روابط بين‌انساني بر آن‌ها مي‌پردازد. کتاب حاوي ايده‌ها و نکات روانشناختي ژرفي است که اگرچه در زمان حياتِ هيوم و نيز مدت‌هاي مديدي پس از آن، مردم و حتي متفکران توجه چنداني به آن‌ها نکردند، گذر زمان پرتو جديدي بر آن‌ها افکنده و آن‌ها را به ميزان بيشتري به حيطه‌ي توجه کشانده است. نتايج پژوهش هيوم در شناخت طبيعت انسان مورد هر چون‌وچرايي که باشد، در اين نکته ترديدي نيست که او در اين عرصه، افق تأمليِ گسترده‌تري در برابر ما گشوده است. شايد يکي از دورنماهاي او در تلاشي چنين مستمر در شناخت طبيعت انسان، يا يکي از پيامدهاي جانبيِ چنين شناختي، گسترش روابطي روادارانه‌تر ميان انسان‌ها باشد؛ زيرا از يک سو، اين دريافت که انسان‌ها از طبيعت مشابهي برخوردارند مي‌تواند موجب شود که خطاي ديگري را به‌مثابه‌ي خطايي انساني در نظر گيريم و با اغماض بيشتري به آن بنگريم و، از سوي ديگر، چنان‌که هيوم خود اشاره مي‌کند، «با شناخت طبيعت انسان، از او ناممکن‌ها را نخواهيم خواست.»