ماركس در واپسين سال ها (1881 - 1883): زندگي نامه ي فكري

مارکس در واپسين سال ها مروري است بر سه سال آخر زندگي کارل مارکس. مارچلو موستو با بررسي نوشته هاي سال هاي پاياني مارکس نشان مي دهد برخلاف برخي افسانه ها او به هيچ وجه کنجکاوي فکري اش را کنار نگذاشته بود. او در اين سال ها به مطالعات عميقي درباره ي يافته هاي تازه در انسان شناسي، شکل هاي اشتراکي مالکيت در جوامع پيشاسرمايه داري، تحولات روسيه در پي امحاي سرف داري و رايش دولت مدرن پرداخت؛ و همچون تمام طول عمرش در حال پيگيري رويدادهاي مهم سياست بين المللي و حمايت از جنبش هاي رهايي بخش بود. (مارکس در واپسين سال ها خودماني ترين دوران او نيز هست: شکنندگي اش را در زندگي پنهان نمي کرد و در عين حال به مبارزه ادامه مي داد، از شک طفره نمي رفت بلکه بي پرده با آن روبه رو مي شد، به جاي پناه بردن به قطعيت نظرات خود و استقبال از ستايش نسنجيده ي نخستين مارکسيست ها، پيش بردن سريع پژوهشش را برگزيد. اين مارکس يکي از آن تبار بسيار نادر و از بيخ و بن شورشي است، سراسر متفاوت با تصوير ابوالهولي مرمرين که با يقيني جزمي به آينده اشاره مي کند.)