ميناگر عشق (شرح موضوعي مثنوي معنوي) #

مثنوي معنوي به شيوه‌ي مرسوم به ابواب و فصول، مدون و مرتب نشده، بلکه بر پايه‌ي اجمال و تفصيل انشاء شده است. بدين معني که مولانا به‌سبب سرعت انتقال و قوّت ابتکار، از سخن، سخن مي‌شکافد و از نکته، نکته مي‌آرد و از حکايت به حکايت ديگر مي‌رود و از تمثيل به تمثيل ديگر. آن‌گاه از هر بخشِ حکايت، نکاتي صدرنگ بر حسب استعداد مخاطب ايراد مي‌کند و گريزهاي اخلاقي و عرفاني و اجتماعي و روان‌شناختي مي‌زند. چه بسا در ضمن ايراد نکات، حکايت در دل حکايت آورد، حال آن‌که هنوز حکايت اصلي را به پايان نبرده، و اين توالي حکايات با نکته‌گويي‌هاي بي‌شمار همراه است تا آن‌که دوباره بر سر سخن اصلي بازگردد. اين جهش‌ها و انتقالات پياپي و لايه لايه بودن موضوعات مثنوي يکي از علل دشواري فهم مثنوي است، حال آن‌که در مثنوي وضوحي تام به‌کار رفته و هيچ مطلبي به روش فضل‌فروشان حرفه‌اي گنگ و مغلق بيان نشده است. بدين‌سان براي فهم انديشه‌هاي مولانا چاره‌اي نيست جز آن‌که مطالب اجمالي را به مطالب تفصيلي و بالعکس ارجاع دهيم و تفسير مثنوي را از خود مثنوي بجوييم.