چند گفتار درباره توتاليتاريسم (مقالاتي از داستايوفسكي و ديگران)

توتاليتاريسم خصم بي‌چون و چراي فرديت است و همه يكرنگ و هم شكل مي‌خواهد. در عين حال هرگز به انسان، آن چنان كه هست، رضايت نمي‌دهد و سوداي از نو ساختن انسان را در سر دارد. شرط نخست اين بازسازي نوعي فراموشي تاريخي است. دولت توتاليتاريستي خاطرات مردم را نيز تيول خود مي‌داند.