اثر دارونما و نيروي شفاي ناهشيار

دارونما پيش از آن‌كه چيزي مثل يك قرص باشد يك فرايند است. اين فرايند با اعتماد بيمار به پزشكش آغاز مي‌شود و سپس تمام گستره كاركردي سيستم ايمني و ترميمي‌اش را در بر مي‌گيرد. نتيجه‌بخش بودن اين فرايند حاصل يك اثر جادويي در قرص نيست بلكه به اين دليل است كه بدن انسان بهترين درمانگر خودش است و اين كه موفق‌ترين تجويزها را خود بدن براي خود مي‌كند. درك اين مطلب كه دارونما دارويي از جنس باور است و ماده موثر آن يك عنصر شناختي و نه شيميايي و فيزيكي است به كلي ذهن به اصطلاح علمي دانشمندان و پزشكاني كه همه چيز را فروكاستني به فرايندهاي مادي مي‌دانند، مي‌آشوبد. اثر دارونما را از اين جهت مي‌توان فراگيرترين پديده باليني دانست كه پيوند ذهن ـ بدن را باز مي‌نماياند و تمام پديده‌هاي آسيب‌شناختي و درماني روان‌تني را بر مبناي سازوكارهاي بنيادين آن مي‌توان تبيين كرد.