عرفان و فيزيك جديد

در فيزيك كوانتوم نظريات جديدي ارائه شده مبني بر اين‌كه جهان چيزي جز وهم و خيال نيست. تا چند دهه پيش، از فيزيكداناني مثل نيوتن كه رويكرد تجربي داشتند آموخته بوديم كه موجوديت جهان مستقل از آگاهي ماست و ما انسان‌ها باشيم يا نباشيم، جهان وجود دارد. ولي اكنون معلوم شده كه برخورد ما با واقعيت آن قدرها هم انفعالي نيست. ذهن بشر از طريق مفروضات و مفاهيم پيشينش حتي در علمي‌ترين آزمايش‌ها هم مداخله مي‌كند و در ماهيت واقعيت تاثير مي‌گذارد و بنابراين چيزي به نام بي‌طرفي كامل وجود ندارد. فيزيك جديد مي‌گويد واقعيت تركيبي از قوانين جهان خارج با رويكرد ذهني مشاهده كننده است. آن قوانين قابل اندازه‌گيري است و ابهامي ندارد، ولي ذهن مشاهده كننده‌ها با هم فرق دارد. اين ديدگاه عيني ـ ذهني در باب عالم اعتقادات علمي و ريشه‌دار ما را با چالش بزرگي روبه‌رو كرده و چه بسا در آينده ديدگاه ما در باب واقعيت را به كلي تغيير دهد.