ديوان غربي - شرقي

ديوان شرقي گوته كه يكي از بزرگ‌ترين آثار ادب آلمان و اروپا است، واقعا بيش از آنكه متعلق به آلمان و اروپا باشد به ايران تعلق دارد، چه اگر حافظ شيراز نبود و گوته با خواندن ديوان او، آن شوق و شيفتگي فراوان را نسبت به لسان‌الغيب ما پيدا نمي‌كرد، اگر حافظ، رفيق گوته در سفر به عالم شوق و صفا نمي‌شد، اگر گوته در آن دوره از عمر خود كه مشتاقانه در جستجوي دنيايي غير از "دنياي مبتذل و تصنعي" بود با ديوان اشعار شاعر آسماني ما آشنا نمي‌شد و در خلوت به روي خود نمي‌بست تا تنها با حافظ شيراز بنشيند و جرعه‌نوش جام حكمت او گردد مسلما "ديوان شرقي" نيز به وجود نمي‌آمد؛ در حقيقت، ديوان شرقي گوته، انعكاسي است از روح و فكر حافظ. گوته در اين اثر جاوداني خود، اين حقيقت را چنان خوب نشان داده، كه به قول شيخ شيراز بايد گفت:
"دوران با خبر در حضورند و نزديكان بي بصر، دور..."
در "ديوان شرقي" گوته به خوبي مي‌توان ديد كه اين مرد كه دنيا او را يكي از اركان ادب جهان مي‌داند و يك نويسنده معروف آلماني، اميل لودويگ، مقام او را به قدري بالا مي‌شمارد كه مي‌گويد:"گوته به تنهايي مظهر تمام تاريخ بشر و آئينه تمام نماي سير تكاملي آن است"، چگونه خود، با شوق تمام سر ارادت بر آستان حافظ شيراز نهاده، و گفته است:
"اي حافظ، آرزوي من آن است كه فقط مريدي از مريدان تو باشم!"