در جستجوي زمان از دست رفته

كليت در جستجوي زمان از دست رفته ساختاري مثل ساختار خواب دارد. راوي اين رمان گذشته‌اي فراموش‌شده را به ياد مي‌آورد. اما اين گذشته تكه‌تكه زنده مي‌شود و در ذهن او شكل مي‌گيرد، بدون آن ترتيب زماني‌اي كه قبلا با يكديگر داشته‌اند. يعني در واقع نحوه به ياد آمدن آن‌ها از همان قانوني پيروي مي‌كند كه بر حوادث و صحنه‌هاي خواب حاكم است. صحنه‌‌ها و حوادث خواب هم، كه عمدتا خاطراتي از عالم بيداري هستند، آن تقدم و تاخر قبلي خود را از دست مي‌دهند. در عالم خواب فقط شباهت‌هاي كوچك حاكميت دارند. گاهي كه در خواب صحنه‌اي را مي‌بينيم كه شباهت كوچكي با يك صحنه ديگر دارد، به علت همين شباهت كوچك، اين صحنه دوم را هم در دنبال آن مي‌بينيم. خاطرات راوي رمان پروست هم بر اساس همين شباهت‌هاي كوچك در ذهن او زنده مي‌شوند. براي همين است كه بعد از خواندن كامل آن احساس خواهي كرد كه يك «خواب» بزرگ را خوانده‌اي.