نامه هاي ايراني

«نامه‌هاي ايراني» نوعي رمان مكاتبه‌اي است: از بك و ريكا، دو بزرگ‌زاده ثروتمند ايراني، به فرانسه مي‌روند تا با تمدن اروپايي آشنا شوند، و اين دو در نامه‌هايي كه به دوستان و آشنايان خود مي‌نويسند، اوضاع و احوال فرانسه و فساد و تباهي دستگاه حكومتي اين كشور را شرح مي‌دهند. و در بعضي نامه‌ها كه از بك به زنان و خواجه‌هاي حرمسراي خود مي‌نويسد، از زندگي زنان مشرق زمين، و گاهي اوضاع سياسي و اجتماعي آن سامان سخن مي‌گويد، و جمعا اين نامه‌ها تابلوي بزرگي از اوضاع زمانه و روز و روزگار چندين كشور (ايران و فرانسه و تركيه و روسيه) را در مقابل ما مي‌‌گذارد. اما مونتسكيو در «نامه‌هاي ايراني» تنها به انتقاد از بي‌عدالتي‌ها در كشور خويش نمي‌پردازد و در بخشي از نامه‌ها، از بك و ريكا به اوضاع كشور زادگاه خود، ايران مي‌پردازند و علاوه بر آن، نويسندگان نامه‌ها درباره تركيه عثماني و اسلام و مسيحيت و بسياري از مسائل ديگر چيزهايي مي‌نويسند. در «نامه‌هاي ايراني» چندين نفر به همديگر نامه مي‌نويسند و هر كدام ذوق و سليقه و اعتقاد خاصي دارند، و مسائل و موضوع‌هاي گوناگوني را مطرح مي‌كنند. و براي نخستين بار «فلسفه و سياست و اخلاق و مذهب»، در يك رمان مكاتبه‌اي با هم جمع مي‌شوند، و به اين علت مي‌توان مونتسكيو را مبتكر «رمان مكاتبه‌اي چند صدايي» ناميد. او از نخستين كساني است كه رمان را به صورتي متعهد، براي بحث و گفتگو درباره مسائل مهم اجتماعي و سياسي و مذهبي به كار گرفته است. بسياري از اين نامه‌ها، به خصوص در آغاز و پايان كتاب، بيشتر به مسائل و كشمكش‌هاي حرمسرا مي‌پردازند. از بك و ريكا، قهرمانان اصلي اين مجموعه، كه از ايران به فرانسه رفته‌اند، مدام در حركت و در عين حال كه از مغرب زمين تاثير مي‌‌پذيرند و متحول مي‌شوند، از غرب و تمدن غربي انتقاد مي‌كنند.