چگونه فوكو بخوانيم

ميشل فوکو (84-1926) فيلسوفي با استعدادي شگرف و استثنايي، کنشگري سياسي، نظريه‌پردازي اجتماعي، منتقدي فرهنگي، مورخي خلاق، روشنفکري با اشتهار جهاني و استاد معتبرترين مؤسسه‌ي دانشگاهي فرانسه بود، کسي که شيوه‌هاي انديشيدن امروزي ما را چنان تغيير داد که ديگر بازگشت به پيش از آن ناممکن است. پروژه‌ي انتقادي او همچنان الهام‌بخش محققان، هنرمندان و کنشگران سياسي است تا از رهگذر آن به شيوه‌هاي بديعِ برساخته‌شدن شکل‌هاي جديد انديشه و نيز راه‌هاي فروپاشي يقين‌هاي کهنه پي ببرند ــ همان يقين‌هايي که غالباً کاشف به عمل مي‌آيد چيزي جز توهماتي آرامش‌بخش نيستند. انديشه‌ي فوکو را نيز درست مثل زندگي او نمي‌توان ذيل بن‌مايه‌اي واحد مقوله‌بندي کرد. نه به دليل اين‌که غالباً کارش به شکست مي‌انجاميد و رأي خود را عوض مي‌کرد، بل به اين دليل که پرسش‌هاي موردنظر او هيچ پاسخ قطعي و نهايي‌اي نداشتند. از نظر او، فلسفه مجموعه‌اي از دانش نبود که پيوسته بر آن افزوده شود، کرداري انتقادي بود که باورهاي جزمي و کردارهاي برنتافتني جامعه‌ي معاصر را بي‌امان به پرسش مي‌کشيد. فوکو ما را به ادامه‌دادن اين کردار انتقادي دعوت مي‌کرد: ما نبايد آثار فوکو را جز با هدف تغيير‌دادن جهان بخوانيم.