مكتب بوداپست و گزيده آثار شاگردانش

مکتب بوداپست مکتب فکري‌اي بود که در اوايل دهه‌ي1960 در مجارستان ظهور کرد و به جريان نو مجارستان، که جورج لوکاچ آن را نمايندگي مي‌کرد، وابسته شد. اعضاي اين مکتب دانشجويان يا همکاران لوکاچ بودند. پيوند ناگسستني بزرگان اين مکتب با لوکاچ به تقليد محض از او محدود نمي‌شود و در واقع نوعي رفع ديالکتيکي به شيوه‌ي هگلي است که حفظ، حذف و ارتقاي هم‌زمان را در بر مي‌گيرد. به عبارت ديگر، اين مکتب نخست به توسعه‌ي آثار لوکاچ در هستي‌شناسي اجتماعي و زيبايي‌شناسي گرايش داشت، ولي بعدها به‌سرعت شروع به نقد ديالکتيکي و به چالش کشيدن الگوي مارکسيسم لوکاچ کرد. ويژگي اصلي مکتب بوداپست کدام است؟ خصلت اصلي اين مکتب همانا موضع انتقاد‌ي‌اش در برابر نظريه و پراکسيس جامعه‌هاي موسوم به سوسياليستي (به‌ويژه اروپاي شرقي) است؛ موضعي که بر نظامي از ارزش‌هاي مارکسي و تحليل‌هاي زنده‌ي واقعيت عيني استوار شده است. رهنمود لوکاچ را مي‌توان شعار اصلي مکتب بوداپست به شمار آورد. «براي شناخت مارکسيسم حرکتي دوسويه لازم است: از جهت روش‌شناختي، پس‌روي به سمت مارکس؛ و در مورد آن‌چه به واقعيت مرتبط مي‌شود، پيش‌روي به سوي تبيين مارکسيستي پديده‌هاي کنوني.»