درباره عادت

عادت چيست؟ عادات ما را به ماشين بدل مي کنند يا دستوبال مان را مي گشايند تا کارهاي خلاقانه تر بکنيم؟ چرا اسپينوزا، نيچه، کيرکگور، پروست و برگسون همگي عادت را به نقد مي کشند؟ آيا عادت را نعمت بدانيم يا لعنت؟ مي توان گفت عادت در آن واحد هم نعمت است هم لعنت. از اين نظر، به مفهوم يوناني فارماکون تنه مي زند که دارويي است هم زهر و هم ترياق. ژاک دريدا از ايده فارماکون براي توضيح دووجهي بودن نوشتار استفاده کرده، ولي در مبحث عادت حتي از اين هم بجا تر مي نشيند؛ زيرا خصوصيات آرام بخش و مدهوش گر آن مي تواند تنه به تنه وسواس و اعتياد پيش برود. تعريف دريدا از نوشتار در مقاله اش با عنوان «دواخانه افلاطون» را مي توان بي کم و کاست روي عادت نيز پياده کرد: «تکرار بدون آگاهي».