بهرام بيضايی


 


بهرام بیضایی در سال ۱۳۱۷ در تهران به دنیا آمد. خانواده‌اش اهل کاشان و آنگونه که خود بیضایی نوشته در کار تعزیه بودند. در سال‌های آخر دبیرستان دو نمایشنامه با زبان تاریخی نوشت. تحصیلات دانشگاهیش را در رشتۀ ادبیات ناتمام گذاشت و در سال ۱۳۳۸ به استخدام ادارۀ کل ثبت اسناد و املاک دماوند درآمد. در سال ۱۳۴۱ به ادارۀ هنرهای دراماتیک که بعدها به ادارۀ برنامه‌های تئاتر تغییر نام داد منتقل شد. در این سال پژوهش‌های نمایش در ایران را در مجلّۀ موسیقی چاپ کرد. در سال ۱۳۴۴ با منیراعظم رامین‌فر ازدواج کرد که حاصل این ازدواج سه فرزند به نام‌های: نیلوفر متولد ۱۳۴۵، ارژنگ متولد ۱۳۴۶ (فوت شده در صد روزگی) و نگار متولد ۱۳۵۱ می‌باشد. بیضایی یکی از پایه‌گذاران و اعضای اصلی کانون نویسندگان ایران در سال ۱۳۴۷ بود که درسال ۱۳۵۷ از آن کانون کناره گیری کرد. در سال ۱۳۴۸ به‌عنوان استاد مدعو با دانشگاه تهران همکاری کرد.

در سال ۱۳۵۲ از ادارۀ برنامه‌های تئاتر به دانشگاه تهران به ‌عنوان استادیار تمام وقت نمایش دانشکدۀ هنرهای زیبا و مدیریت رشتۀ هنرهای نمایشی انتقال یافت. در سال ۱۳۶۰ پس از بیست سال کار دولتی از دانشگاه تهران اخراج شد. در سالهای ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۶ خانواده‌اش از ایران مهاجرت کردند. در سال ۱۳۶۵ پدرش، استاد نعمت الله (ذکایی) بیضایی مرحوم شد.

در سال ۱۳۷۱ با مژده شمسایی ازدواج کرد. فرزند آخرش نیاسان در سال ۱۳۷۴ متولد شد. در سال 1375 به دعوت پارلمان بین المللی نویسندگان در استراسبورگ اقامت نمود. در سال 1376 به ایران بازگشت و کار بر روی نمایش بانو آئویی نوشتۀ میشیما یوکیو را پس از هجده سال دوری از صحنه آغاز کرد. فعالیت سینمایی را با فیلمبرداری یک فیلم هشت میلیمتری چهار دقیقه‌ای سیاه و سفید در سال ۱۳۴۱ آغاز کرد. پس از ساخت فیلم کوتاه «عموسبیلو» در سال ۱۳۴۹، اوّلین فیلم بلندش یعنی «رگبار» را در سال ۱۳۵۰ ساخت. چریکه تارا و مرگ یزد گرد فیلمهایی که او در سالهای ۱۳۵۷ و ۱۳۶۰ ساخت و تاکنون در محاق توقیف می‌باشند.

در سال‌های پیش و پس از انقلاب برای ساختن فیلم‌های خود با مشکلات و سنگ‌اندازی‌های بسیاری روبرو بوده ‌است. تا کنون ۹ فیلم بلند و ۴ فیلم کوتاه ساخته ‌است و آخرین فیلمی که از او پس از ۱۰ سال به نمایش عمومی درآمد سگ کشی (۱۳۸۰) بود که با استقبال گستردۀ منتقدان و مردم روبه‌رو شد. در کنار کارگردانی سینما بزرگترین فیلم‌نامه‌نویس ایران نیز به‌شمار می‌رود. آخرین ساختۀ او «وقتی همه خوابیم» در سال ۱۳۸۷ تولید شد. در سال‌هایی که بیضایی از صحنه به دور ماند و مجال فیلمسازی را نداشت، به نوشتن نمایشنامه و فیلمنامه و پژوهش مشغول بود که برخی از آنان توسط انتشارات روشنگران و مطالعات زنان منتشر شده‌اند. وی همچنین در سالهای پس از انقلاب فرهنگی اجازۀ تدریس در دانشگاه را ندارد.

بخشی از آثار این نویسنده در پردیس کتاب