كمونيسم رفت ما مانديم و حتي خنديديم / تجربه و هنر زندگي 1

«من سفر کردم تا اين تغييرات بعد از انقلاب را از نزديک خصوصاً در زندگي زنان کشورهاي مختلف ببينم. من با زنان در آشپزخانه‌هايشان نشستم و آنها از زندگي‌شان، از بچه‌هايشان و از مردانشان برايم حرف زدند و من ديدم طرح کلي زندگي‌هامان تقريباً عين هم است. ما زن‌ها چشم‌انداز مشترکي در زندگي داشتيم که با چشم‌انداز مردها متفاوت بود. ما از پايين به مسائل نگاه مي‌کرديم و چشم‌اندازمان ساده و پيش‌پا‌افتاده بود، اما امر سياسي يعني امر پيش‌پا افتاده...»
«کمونيسم رفت، ما مانديم و حتي خنديديم» مجموعه مقالاتي است از اسلاونکا دراکوليچ، روزنامه نگار و نويسنده کروات؛ اين روايت‌هاي گيرا و خواندني، حاصل تجربه‌هاي شخصي او و مشاهداتش از زندگي دوستان و آشنايانش در ديگر کشورهاي اروپاي شرقي تحت حکومت‌هاي کمونيستي است.
جذابيت اصلي کتاب در اين است که دراکوليچ ماهرانه، تحليل‌هايي تامل برانگيز و انتقادي را با جزئيات زندگي روزمره درهم مي‌آميزد: شگفتي دختربچه‌اي که براي اولين بار يک عروسک خارجي مي‌بيند؛ نحوه شستن رخت‌ها در خانه؛ زندگي يک استاد دانشگاه در آپارتماني تنگ و شلوغ بي‌هيچ حريم خصوصي؛ ديوارهاي رنگ و رو رفته و ... دراکوليچ کمونيسم را چيزي فراتر از يک ايدئولوژي يا شکل حکومت مي‌بيند، از ديد او کمونيسم يک وضعيت ذهني است که به اين راحتي‌ها از ناخودآگاه جمعي کساني که تحت اين حکومت زندگي کرده‌اند زدوده نمي‌شود.
براي مردم دنياي کمونيسم شعار «امر شخصي، سياسي است» به معناي واقعي کلمه صدق مي‌کرد. دراکوليچ که خود در يوگسلاوي بزرگ شده، مي‌نويسد: «اينجا از همان اوايل جواني مي‌فهميد که سياست مفهومي انتزاعي نيست، بلکه نيرويي است عظيم که بر زندگي روزمره مردم تاثيري تعيين کننده مي‌گذارد.... ما براي اينکه بتوانيم ادامه بدهيم، مي‌بايست قلمروهايمان را تقسيم مي‌کرديم و مرزي بين زندگي خصوصي و حوزه عمومي مي کشيديم. حکومت مي‌خواست همه چيز عمومي باشد... اما هرچيز عمومي متعلق به دشمن بود.»
اين روايت‌هاي گاه تراژيک و گاه طنزآميز بهتر از تحليل‌هاي تئوريک، مي‌تواند وضعيت سياسي و ذهنيت‌ افراد در حکومت‌هاي استبدادي را براي ما به تصوير بکشد.