در باب حرف مفت

کتابِ در بابِ حرفِ‌مفت، در اصل، متنِ سخنراني‌اي است که فرانکفورت به سالِ 1985 در دانشگاهِ يِيل ايراد کرد و آن‌گاه آن را به صورتِ مقاله‌اي در يک مجلّه‌يِ دانشگاهيِ نه‌چندان شناخته‌شده و دو سال بعد، در مجموعه‌اي از مقالاتش به چاپ رساند. اما، از قضايِ روزگار، اين سخنرانيِ حالامقاله‌شده نرم‌نرمک شهرتي يافت و سرويراستارِ انتشاراتِ پرينستون را بر آن داشت که در سالِ 2005 به فرانکفورت پيشنهادِ کتاب‌شدنش را بدهد. او حتّي، برايِ اطمينانِ‌خاطردادن به استاد از بابتِ اقبالِ مخاطبان به اثر، خبرش مي‌دهد که، به واسطه‌يِ انتشارِ مقاله‌يِ «در بابِ حرفِ‌مفت»، در ميانِ اهلِ فن و تاحدي غيرِاهلِ‌فن شهرتي به هم زده. باري، در بابِ حرفِ‌مفت سرانجام در قالبِ کتابچه‌اي از سويِ انتشاراتِ پرينستون منتشر مي‌شود و، پس از اندک‌زماني، به فروشي حيرت‌انگيز دست مي‌يابد و به بيش از شانزده زبان ترجمه مي‌شود.
امّا فرانکفورت در اين اثرِ موجز و عميق چه مي‌کند؟ او در بخشِ اعظمِ جستار مي‌کوشد از خلالِ بررسيِ مفاهيمي چون شيّادي، نادرست‌نمايي، دروغ‌گويي، و لاف‌زني نرم‌نرمک به ما درکي از مفهومِ حرفِ‌مفت بدهد. برايِ انجامِ اين کار، در هر مورد مي‌کوشد شباهت‌ها و تفاوت‌هايِ مهم‌ِ هر کدام از اين مفاهيم را با حرفِ‌مفت نشان دهد. و در انتهايِ جستار نيز بخشي را به تبيينِ اين واقعيت اختصاص مي‌دهد که در روزگارِ ما حرفِ‌مفت خيلي زياد است، و بر سه امر تأکيد مي‌ورزد: نخست، اوضاع‌واحوالي است که در آن افراد سوق داده مي‌شوند به اين که در بابِ اموري سخن بگويند که آگاهيِ چنداني از آن ندارند. دومين عاملي که سببِ شده است تا ما، از هر سو، چنين آماجِ حرفِ‌مفت قرار گيريم و چه‌بسا خود نيز دستي در توليدش داشته باشيم اين اعتقادِ رايج است که «مسئوليتِ شهروند در يک نظامِ مردم‌سالار است که درباره‌يِ هر چيزي، يا دست‌کم هر چيزي که به اداره‌يِ امورِ کشورش ربط دارد، عقيده‌اي داشته باشد». و سومين عامل را، که در نسبت با دو عاملِ قبلي عميق‌تر است، بايد در پاره‌اي از آموزه‌هايِ فلسفيِ پساتجدّدگرايانه جست، «در اَشکالِ متنوّعِ شکّاکيّتي که امکانِ هر گونه دسترسيِ قابلِ‌اعتمادِ ما به واقعيتِ عيني را انکار مي‌کند و، بنابراين، امکانِ شناختِ چگونگيِ حقيقيِ چيزها را مردود مي‌شمارد». در اين سياق، افراد صادق‌بودن نسبت به خود را در بيرون‌ريختنِ هر چه به ذهن و ضميرشان مي‌آيد مي‌بينند، و روشن است که محصولِ اين وضع چيزي جز افزودن بر حجمِ حرفِ‌مفت‌ها نخواهد بود.