برج و ميدان (جدال سلسله مراتب و شبكه بر سر قدرت جهاني)

بخش اعظم تاريخْ سلسله‌مراتبي است؛ درباره پاپ‌ها و رئيس‌جمهورها و نخست‌وزيرهاست. ولي اگر صرفاً دليلش اين باشد که بايگاني‌هاي تاريخي را خود سلسله‌مراتب‌ها ايجاد مي‌کنند چه؟ اگر به شبکه‌هايي به همين اندازه پرقدرت ولي نه‌چندان قابل رؤيت بي‌توجه باشيم و بررسي آنها را به نظريه‌پردازان توطئه (با آن خواب و خيال‌هايشان دربار ايلوميناتيِ برخوردار از قدرت مطلق) واگذار کنيم، چه پيش مي‌آيد؟
قرن بيست ‌و يکم را «عصر شبکه‌اي» خوانده‌اند. اما نويسنده در برج و ميدان استدلال مي‌کند که شبکه‌ها به‌هيچ‌وجه پديده جديدي نيستند. از چاپخانه‌دارها و مبلّغاني که اصلاحات ديني را موجب شدند گرفته تا فراماسون‌هايي که انقلاب امريکا را هدايت کردند، همانا شبکه‌سازان بودند که نظم و سامانِ ديرينه پاپ‌ها و پادشاهان را بر هم زدند. عصر کنوني نه‌تنها نوظهور نيست بلکه دومين عصر شبکه‌اي است و کامپيوترهاي شخصي در آن همان نقش دستگاه چاپ را دارند.
اما کساني که بي‌صبرانه منتظر آرمانشهري متشکل از «شهروندان اينترنتيِ» درهم‌تنيده‌اند شايد سرخورده شوند، زيرا شبکه‌ها در معرض «خوشه‌بندي» و «شيوع» و حتي «قطع شدن» هستند. و جدال‌هاي قرون شانزدهم و هفدهم هم‌اکنون در عصر «فيس‌بوک» و «دولت اسلامي» و «قلمرو ترامپ» نمونه‌هاي مشابه بس هراس‌انگيزي دارند.